Hoortraining voor volwassen CI-dragers: Het cochleaire leermodel

Inleiding

Voor doven en slechthorenden waarvoor een conventioneel hoortoestel niet toereikend is, biedt het cochleaire implantaat (CI) in veel gevallen een (hernieuwde) kans op horen. Directe elektrische stimulatie van de gehoorzenuw in de cochlea maakt het waarnemen van geluid voor doven mogelijk. De eerste Nederlandse implantaties vonden in 1982 plaats. Wereldwijd zijn ruim 60000 implantaties verricht. Het is nu voor de meeste geïmplanteerde kinderen en volwassenen mogelijk om zonder hulp van spraakafzien spontane spraak te verstaan (Frijns et al, 2002). Om te leren omgaan met de nieuwe auditieve input en om maximaal te kunnen profiteren van het CI wordt hoortraining na cochleaire implantatie in Nederland noodzakelijk gevonden. Met de toename van het aantal geïmplanteerden neemt dan ook de behoefte aan specifieke logopedische kennis toe. Sinds de start in 2000 zijn in het Cochlear Implant Centre Leiden- Effatha (CIRCLE) meer dan 125 volwassenen en kinderen geïmplanteerd. Dit artikel beschrijft de hoortraining voor volwassen CI-dragers, die na het volledig ontwikkelen van de taal- en spraakkennis doof zijn geworden, de postlinguaal doven. Het is een gestructureerd hoortrainingsprogramma dat onder andere voortbouwt op praktijkervaring met cursussen spraakafzien en bestaande hoortrainingsprogramma's. De hoortraining vormt samen met het moderne implantaat en de op modelinzichten en hoortoestelervaring gebaseerde afregelmethode de basis voor het verbeterde spraakverstaan. Dit artikel onderbouwt dit vanuit linguïstisch en leerpsychologisch perspectief en benadrukt het belang van detailtraining, een intensieve start en de door ons gekozen opbouw van de training. Als eerste beschrijven we het cochleair implantaat en de gevolgde procedure rondom de implantatie. Daarna wordt het in Leiden ontwikkelde "Cochleaire Leermodel" beschreven vanuit een leerspsychologisch en linguïstisch perspectief. Vervolgens zullen de oefenniveaus van de hoortraining praktisch worden beschreven. Tot slot zullen kort de behaalde resultaten bij de eerste 75 in Leiden geïmplanteerde volwassen CI-dragers en belangrijke ontwikkelingen worden beschreven.